1․ Առաջին հեքիաթ
ՃԱՆԱՊԱՐՀՈՐԴ ԿԱՏՈՒՆ
Մի անգամ Հռոմից դեպի Բոլոնիա ուղևորվող գնացք մտավ մի կատու:
Ընդհանրապես գնացքներում կատուներ այնքան էլ հազվադեպ չեն հանդիպում։ Ճիշտ է,
նրանք հիմնականում նստում են զամբյուղի կամ տուփերի մեջ, որոնք ծակծկում են, որ կատու-
ները չխեղդվեն: Գնացքներում երբեմն նույնիսկ թափառաշրջիկ կատուներ են հանդիպում, և
կատուներ, որոնք ոչ մեկինը չեն, ինչպես նաև մկներ որոնելու համար պատահաբար այստեղ
մտած կատուներ… Բայց այս կատուն, ում մասին պատմում եմ, իսկական ճանապարհորդ էր և
միանգամայն ինքնուրույն էր ուղևորվում:
Նրա ուսից փաստաբանի պայուսակի նման սև պայուսակ էր կախված, բայց նա, այնուամե-
նայնիվ, ոչ թե փաստաբան էր, այլ՝ կատու: Նա քթին ակնոց էր դրել, ինչպես կարճատես
հաշվետարը, բայց հաշվետար չէր և հիանալի տեսողություն ուներ: Նա հանրահայտ
դերասանների նման խիստ նորաձև վերարկու էր հագել և խիստ նորաձև գլխարկ դրել, բայց ոչ
թե դերասան էր, այլ՝ կատու։
Նա մտավ առաջին կարգի խցիկ և նստեց ազատ տեղում՝ պատուհանի մոտ: Խցիկում
արդեն այլ ուղևորներ կային նստած: Մի սինյորա, ով գնում էր Արեցցո՝ այցելելու քրոջը,
հարգարժան մի պարոն, ով գործերով Բոլոնյա էր գնում և մի երիտասարդը, ով գնում էր չգիտես
թե ուր։
Կատվի հայտնվելը որոշակի աշխուժություն մտցրեց ուղևորների մեջ։
Սինյորան ասաց.
— Ի՞նչ հրաշալի կատու է։ Փի՜սի-փի՜սի-փի՜սի… Դու մեծի նման բոլորովին մենակ ես
ճանապարհորդում, հա՞…
Հարգարժան պարոնն ասաց.
— Հուսանք, որ նրա վրա լվեր չկան։
— Մի՞թե չեք տեսնում, թե որքան մաքուր է,- նկատեց սինյորան։
— Հուսանք… Բայց, հարգարժան սինյորա, ի դեպ ես ալերգիա ունեմ կատուներից: Հուսանք,
որ գրիպ չեմ հիվանդանա:
— Բայց չէ՞, որ նա գրիպով հիվանդ չէ, ի՞նչից եք վախենում։
— Ինձ, հարգարժան սինյորա, վարակում են նույնիսկ նրանք, ովքեր հիվանդ չեն։
— Փի՜սի-փի՜սի-փի՜սի… Դու երևի քո տիրուհու համա՞ր ես տեղ պահել, հա՞։
— Մյա՜ու։
— Ի՞նչ հաճելի ձայն ունի։ Հետաքրքիր է, թե ի՞նչ ասաց։
Այստեղ առաջին անգամ խոսեց երիտասարդը.
— Նա ասաց, որ տիրուհի չունի, որ ինքը միանգամայն ազատ կատու է և, բացի այդ,
արքայական ծագում ունի։
— Ի՞նչ հետաքրքիր է։
— Ավելի ճիշտ կլիներ ասել՝ թափառաշրջիկ կատու է,- անբարյացակամորեն նկատեց
հարգարժան պարոնը:- Հուսանք, որ ինձ մոտ կապույտ հազ չի սկսվի:
— Կապույտ հա՞զ,- զարմացավ սինյորան,- բայց կատուները կապույտ հազով չեն
հիվանդանում:
— Ես, հարգարժան սինյորա, մանուկ ժամանակ այդ հիվանդությամբ չեմ վարակվել։ Իսկ
դուք պիտի իմանայիք, որ մեծերի համար այն ավելի վտանգավոր է:
Այդ ժամանակ գնացքը շարժվեց, և խցիկ մտավ հսկիչը։
— Ձեր տոմսերը, պարոնա՛յք։
Սինյորան բացեց պայուսակը.
— Ա՜խ, ո՞րտեղ եմ ես դրել այդ տոմսը… Սպասե՛ք, գուցե այստե՞ղ է… Այո՛, այո՛, փա՜ռք
Աստծու:
— Շնորհակալ եմ, սինյո՛րա, իսկ կատվի՞նը։
— Բայց դա իմ կատուն չէ։
— Ուրեմն ձե՞րն է, պարո՛ն։
— Էդ էր մնացել պակաս,- բարկացավ հարգարժան պարոնը,- տանել չեմ կարողանում
կատուներին։ Նրանցից իմ ճնշումը բարձրանում է:
— Գիտե՛ք, նա իմն էլ չէ,– ասաց երիտասարդը,– նա ինքնուրույն է ճանապարհորդում:
— Բայց նա պիտի որ տոմս ունենա։
— Մի՛ արթնացրեք նրան, նա այնքա՜ն քաղցր է քնած։ Այնքա՜ն լավն է, տեսեք՝ ինչ գեղեցիկ
մռութիկ ունի։
— Ինչպիսին էլ լինի նրա մռութը, բայց ես պետք է նրա տոմսը դակեմ։
— Փի՜սի-փի՜սի-փի՜սի,- ձայն տվեց սինյորան։- Կատվի՛կ, սիրելի կատվիկ, արթնացի՛ր,
տե՛ս, թե ով է եկել…
Կատուն բացեց սկզբում մի աչքը, հետո՝ մյուսը և ասաց.
— Մյա՜ու, մյա՜ու։
— Դեռ դժգոհում է,– փնթփնթաց հարգարժան պարոնը: Գրողը տանի, նրան հավանաբար
ննջախցիկ է պետք…
— Ոչ մի նման բան,– բացատրեց երիտասարդը,– նա ասաց. «Ներեցե՛ք, ես ննջել էի…»:
— Ննջել էիր, հա՞։
— Հա՛, երևում է նա սիրում է նրբաճաշակ ոճով խոսել։
— Մյա՜ու, մյա՜ու,- նորից խոսեց կատուն:
— Իսկ հիմա ի՞նչ ասաց,- հետաքրքրվեց սինյորան։
— Ասաց. «Խնդրե՛մ, ահա՛ իմ տոմսը»,- թարգմանեց երիտասարդը:
— Իսկ դուք ինչպես հարկն է ստուգեք,- հսկիչին խորհուրդ տվեց հարգարժան պարոնը,- թե
չէ լինում են նաև այնպիսի անամոթ ուղևորներ, որոնք երկրորդ կարգի տոմսով առաջին կարգով
են երթևեկում։
— Տոմսը կարգին է, սինյո՛ր։
— Մյա՜ու, մյա՜ու,- բարձրաձայն խոսեց կատուն:
— Նա ասաց,- բացատրեց երիտասարդը,- որ թերևս պետք է նեղանար ձեզանից ձեր
դիտողությունների համար, բայց չի անում՝ հարգելով ձեր ճերմակ մազերը։
— Ճերմակ մազե՞ր, բայց ես մազ չունեմ, ես ճաղատ եմ:
— Մյա՜ու, մյա՜ու։
— Նա ասում է, որ շատ լավ է տեսնում, բայց եթե մազեր ունենայիք, դրանք ճերմակ կլինեին։
Սինյորան հոգոց հանեց.
— Կեցցե՛ք, որ հասկանում եք կատուների լեզուն։ Դա ինչպե՞ս է ձեզ հաջողվում։
— Դա դժվար չէ։ Պետք է պարզապես շատ ուշադիր լինել։
— Մյա՜ու, մյա՜ու։
— Ո՞րքան կարելի է շատախոսել,- փնփնթաց հարգարժան պարոնը,- մի րոպե անգամ չի
կարողանում լռել։
— Իսկ հիմա՞ ինչ ասաց, ի՞նչ ասաց,- նորից խոսեց սինյորան:
— Նա հարցրեց՝ թույլ չէի՞ք տա ծխել,- թարգմանեց երիտասարդը:
— Այո, իհա՛րկե, իհա՛րկե։ Վա՜յ, տեսե՛ք, նա ինձ էլ է ծխախոտ առաջարկում։ Իսկական
ծխողի նման։
— Եթե ծխում է, ուրեմն հենց ծխող է որ կա,- փնթփնթաց հարգարժան պարոնը։- Ձեր
կարծիքով նա առյուծների որսո՞րդ պիտի լիներ, ինչ է։
— Մյա՜ու, մյա՜ու։
— Նա ասաց՝ «Ի՜նչ լավ եղանակ է այսօր։ Իսկ երեկ այնքան գորշ օր էր: Հուսանք, որ վաղն էլ
այսօրվա պես լավ եղանակ կլինի: Դուք հեռո՞ւ եք գնում, սինյորներ։ Իսկ ես Վենետիկ եմ գնում
ընտանեկան գործերով»:
Պարզվեց՝ երիտասարդը, որը չգիտես, թե ուր էր գնում, որովայնախոս էր, ձեռնածու և
աճպարար, և այս ամենը նրա սարքած գործերն էին:
Պարզվեց, որ նա ամենևին էլ իսկական կատու չէր, այլ՝ ռոբոտ. շատ թանկարժեք, շքեղ
խաղալիք, որը վաճառքի կհանվի միայն Նոր տարուց առաջ:
Այսպիսի կատու, իհարկե, չկա և երբեք էլ չի եղել: Բայց ի՜նչ հրաշալի կլիներ, եթե մենք
երբևիցե իրականում սովորեինք խոսել կենդանիների հետ: Եթե ոչ բոլորի, ապա գոնե
կատուների հետ:
2․ Երկրորդ հեքիաթ
ԳԼԽԱՐԿՆԵՐԻ ԱՆՁՐԵՎ ՄԻԼԱՆՈՒՄ
Մի անգամ առավոտյան, Միլանում, հաշվետար Բյանկինին բանկից գնում էր իր
առևտրային ընկերությունը: Հրաշալի օր էր: Երկնքում ոչ մի ամպ չկար: Երկինքը փայլում էր
մաքրությունից, կապույտ երկնակամարում վառ փայլում էր արևը, ինչն անսովոր էր նոյեմբերի
համար: Հաշվետար Բյանկինին հրաշալի տրամադրություն ուներ: Առույգ քայլելով նա ուրախ
երգում էր քթի տակ. «Ի՜նչ լավ օր է, ի՜նչ լավ օր, ժպիտներ են շուրջ բոլոր…»: Բայց ահա նա
պատահմամբ նայեց երկնքին և սառեց տեղում՝ զարմանքից բացելով բերանը: Ինչ-որ անցորդ
բախվեց նրան և առիթը բաց չթողեց փնթփնթալ.
-Հե՜յ, ուշքդ վրադ պահիր: Նայի՛ր, թե ուր էս գնում:
— Բայց ես չեմ գնում, ես կանգնած եմ… նայե՛ք:
— Էլ ո՞ւր «նայեմ»: Ես ժամանակ չունեմ: Վա՜յ, ի՞նչ է սա: Ա՜յ… Վա՜յ… Հե՜յ:
— Ահա՜, Դուք էլ տեսաք: Եվ ի՞նչ կասեք այս մասին:
— Բայց չէ՞ որ սրանք… գլխարկներ են…
Եվ իրոք, երկնագույն անամպ երկնքից հանկարծ գլխարկների անձրև էր թափվում: Ոչ թե
մի գլխարկ էր թռչում, որ կարող էր ինչ-որ անցորդի գլխից քամին թռցրած լինել և տանել օդով:
Եվ ոչ էլ երկու գլխարկ էին թռչում, որոնք կարող էին պարզապես ընկած լինել ինչ-որ մեկի
լուսամուտագոգից: Երկնքից թափվում, ավելի շուտ լողալով իջնում էին հարյուրավոր,
հազարավոր, տասնյակ հազարավոր գլխարկներ: Դրանք տղամարդու և կանացի գլխարկներ
էին, փետրավոր, ծաղկավոր, հովհարավոր և անհովհար գլխարկներ, ձիավարության
գլխարկներ, ականջավոր մորթե գլխարկներ, փափախներ, բերետներ, դահուկորդի՝ հյուսածո
գլխարկներ…
Հաշվետար Բյանկինիի և նրան բախած պարոնի կողքին ուրիշ շատ անցորդներ կանգ
առան: Բոլորը գլուխները բարձրացրած նայում էին երկնքին. և՛ հացաբուլկեղենի խանութի
տղան, և՛ երթևեկությունը կարգավորող ոստիկանը, որը կանգնում էր Մանձոնի և
Մոնտենապոլեոնե փողոցների խաչմերուկում, և՛ տասնութ համարի տրամվայի վարորդը, և՛
տասնվեց համարի տրամվայի վարորդը, և՛ նույնիսկ առաջին համարինը… Վագոնավարները
դուրս էին եկել և նույնպես նայում էին երկինք, ուղևորներն էլ դուրս եկան և բոլորը սկսեցին
խոսել իրենց տպավորությունների մասին։
– Ա՜յ քեզ հրաշք:
– Չլսվա՜ծ բան է:
– Իսկ ի՞նչ տարօրինակ բան կա: Հավանաբար էլի թխվածք են գովազդում:
– Բայց ի՞նչ կապ ունի թխվածքը:
– Դե, ուրեմն, պանիր են գովազդում:
– Դե, վերջ տվեք: Ձեր մտքում միայն ուտելիք է: Իսկ գլխարկները, որքան գիտեմ, դեռևս
ուտելի չեն:
– Ինչ է, սրանք իսկապե՞ս գլխարկներ են:
– Ոչ, հեծանիվի զանգեր են: Մի՞թե չեք տեսնում՝ ինչ են:
– Ոնց որ թե գլխարկներ են: Գլխարկներ, որ գլխին են դնում:
– Իսկ դուք, հետաքրքիր է, որտե՞ղ եք դնում ձեր գլխարկը, քթի՞ն:
Շուտով քննարկումներն ավարտվեցին: Գլխարկները վայրէջք կատարեցին մայթերին,
փողոցներին, ավտոմեքենաների վրա, մի քանիսը տրամվայների պատուհաններից ներս թռան,
մյուսներն ընկան ուղիղ խանութ: Մարդիկ վերցնում էին դրանք ու փորձում:
– Սա մեծ է:
– Փորձեք սա, սինյոր Բյանկինի:
– Բայց սա կանացի գլխարկ է:
– Իսկ դուք ձեր կնոջ համար տարեք:
– Հետո դիմակահանդեսի ժամանակ կդնեք:
– Ճիշտ եք ասում, կանացի գլխարկով հո գրասենյակ չե՞մ գնա…
– Ինձ կտա՞ք այն մեկը, խնդրում եմ, դա տատիկիս կսազի:
– Իմ զարմիկի քրոջն էլ լավ կլինի:
– Բայց ես առաջինն եմ վերցրել:
– Ո՛չ, ե՛ս եմ առաջինը վերցրել:
Ոմանք միանգամից երեք-չորս գլխարկ էին վերցրել՝ ողջ ընտանիքի համար:
Եվ որքան շատ էին մարդիկ գլխարկներ հավաքում, այնքան ավելի շատ էր թափվում
երկնքից: Գլխարկները ծածկել էին փողոցներն ու մայթերը, լցվել էին պատշգամբներն ու ծածկել
տանիքները: Կլոր գլխարկներ, բերետներ, լայնեզր գլխարկներ, սոմբրերոներ, կովբոյական,
սրածայր, կլոր, ժապավենավոր, անժապավեն… Հաշվետար Բյանկինիի ձեռքին արդեն տասնյոթ
գլխարկ կար, բայց դեռ չէր կողմնորոշվում. հեռանա՞, թե՞ ոչ:
– Ախր, գլխարկների անձրև հո ամեն օր չի՞ գա,- մտածում էր նա։- Պետք է օգտվել առիթից:
Կարելի է պահել ամբողջ կյանքի համար, մանավանդ որ գլուխս այլևս չի մեծանալու…
–Հա, բայց կարող է փոքրանալ:
– Ինչպե՞ս թե փոքրանալ, ի՞նչ եք ակնարկում: Խե՞լքս է պակասելու, ի՞նչ է։
– Դե լավ, մի՛ նեղացեք: Ավելի լավ է վերցրեք այս գեղեցիկ անհովհար գլխարկը:
Իսկ գլխարկներն անվերջ թափվում էին երկնքից… Մեկն ուղիղ իջավ երթևեկությունը
կարգավորող ոստիկանի գլխին։ Նա արդեն չէր էլ կարգավորում փողոցային երթևեկությունը,
քանի որ գլխարկներն իջնում էին ուր ասես։ Այս մեկը գեներալական գլխարկ էր, և բոլորը
մտածեցին, որ սա բարի կանխանշան է, և որ ոստիկանի պաշտոնը շուտով կբարձրացնեն։
Իսկ հետո՞:
Մի քանի ժամ անց, Մայնի Ֆրանկֆուրտի օդանավակայանում վայրէջք կատարեց իտալական
«Ալիտալիա» ընկերության մի հսկա օդանավ: Նա շուրջերկրյա ճանապարհորդություն էր
կատարել, որպեսզի գլխարկների ամենատարբեր տեսակներ հավաքի արտասովոր միջազգային
ցուցահանդեսի համար, որը տեղի էր ունենալու այստեղ:
Թանկարժեք բեռը դիմավորելու էր եկել անձամբ քաղաքապետը: Քաղաքի նվագախումբը
նվագեց հիմնը՝ «Օ՜ գլխարկ, գլխարկ, դու գլխի զարդ», որը հատուկ այս հանդիսության համար
գրել էր Յոհան Սեբաստիան Լյուդովիկ Բախլեյնը:
Չէին հասցրել մինչև վերջ նվագել հիմնը, երբ պարզվեց, որ օդանավը բերել էր միայն…
ինքնաթիռի հրամանատարի և անձնակազմի անդամների գլխարկները:
Պարզվեց, որ օդաչուն սխալմամբ գովազդային թռուցիկների և պաստառների փոխարեն
գլխարկներն էր նետել Միլանի վրա: Հենց դա էր Լոմբարդիի մայրաքաղաքի վրա գլխարկների
տեղատարափի պատճառը։ Իսկ նման անփութություն թույլ տված օդաչուն խստորեն պատժվեց.
նրան պարտադրեցին ամբողջ կես տարի օդանավն առանց գլխարկի վարել։
Այդ օրը երկնքից գլխարկներ թափվեցին:
Հաջորդ օրը՝ անձրևանոցներ:
Իսկ երրորդ օրը՝ շոկոլադե կոնֆետների տուփեր: Հետո թափվեցին սառնարաններ, լվացքի
մեքենաներ, նվագարկիչներ, արգանակի խորհանարդիկների տուփեր՝ ամենքում հարյուր հատ,
փողկապներ, խմորեղեններ, լցոնած հնդկահավեր: Ի վերջո թափվեցին ամանորյա տոնածառեր՝
զանազան նվերներով… Քաղաքը պարզապես ծածկվել էր ամենատարբեր իրերով։ Տները մինչև
առաստաղ լեփ-լեցուն էին դրանցով։ Իսկ առևտրականների գործերն էլ վատ էին, քանի որ
խափանվում էին գրպանները լցնելու նրանց պլանները։
Երրորդ ավարտ
Գլխարկների անձրևը տևեց մինչև ժամը չորսը: Այդ ընթացքում Միլանի նշանավոր
տաճարի հրապարակում գլխարկների բլուրը հուշարձանից վեր էր բարձրացել։ Ցուցասրահի
մուտքը փակել էր ծղոտե գլխարկների պատը։ Իսկ հետո, ժամը ուղիղ չորսն անց մեկ րոպե ուժեղ
քամի բարձրացավ, և գլխարկները սկսեցին գլորվել քաղաքի փողոցներով։ Գնալով ավելի ու
ավելի արագ էին գլորվում գլխարկները, հետո վեր բարձրացան, մի քանիսը նույնիսկ խճճվեցին
տրամվայի էլեկտրական լարերի մեջ։
– Թռչո՜ւմ են, թռչո՜ւմ են,- բղավում էին մարդիկ,- բայց ինչո՞ւ։
– Հավանաբար հիմա էլ Հռո՞մ կթռչեն։
– Ի՞նչ գիտեք, չլինի՞ գլխարկներն իրենք ձեզ ասացին։
– Ի՞նչ Հռոմ, տեսե՛ք, Կոմո լճի կողմն են թռչում։
Գլխարկները ծիծեռնակների հսկա երամի նման բարձրացան անցորդների գլխներից վեր,
տների տանիքներից վեր և թռան, հեռացան։ Եվ ոչ մեկն այդպես էլ չիմացավ, թե նրանք ուր
գնացին, քանի որ նրանք չընկան ո՛չ Կոմոյի, ո՛չ էլ Բուստո Արիսիցիոյի վրա։ Իսկ միլանցի
գլխարկավաճառները թեթևացած շունչ քաշեցին, քանի որ դա իրենց համար սև օր էր։
3․ Երրորդ հեքիաթ
ԻՆՉ-ՈՐ ՄԵԿԸ ԼԱՑ Է ԼԻՆՈՒՄ
Եթե հիշում եք հին հեքիաթն այն արքայադստեր մասին, ով չէր կարողանում քնել
ներքնակների կույտի վրա, որովհետև դրանց տակ սիսեռի հատիկ կար, ապա, անշուշտ,
կհասկանաք նաև այս պատմությունը, որն ուզում եմ պատմել ձեզ, պատմություն մի ծեր, բարի,
գուցե նաև աշխարհի ամենաբարի մարդու մասին:
Մի անգամ, երբ նա արդեն պառկել էր քնելու և ցանկանում էր անջատել լույսը, հանկարծ
լսեց ինչ-որ մեկի լացը:
«Տարօրինակ է,- զարմացավ ծեր սինյորը,- ո՞վ կարող էր լինել։ Գուցե տանը ինչ-որ մե՞կը
կա»։ Նա վեր կացավ, վրան գցեց խալաթը և շրջեց իր փոքրիկ բնակարանով, որտեղ ապրում էր
մենակ, ամենուր միացրեց լույսերը, նայեց բոլոր անկյունները…
— Ո՛չ, ոչ –ոք չկա, երևի հարևանների մոտ է…
Նա նորից անկողին մտավ, բայց շուտով դարձյալ լսեց. ինչ-որ մեկը լաց էր լինում…
— Հիմա էլ թվում է, որ փողոցում է,- ինքն իրեն ասաց պարոնը:- Իհարկե այնտեղ է: Պետք է
գնալ ու տեսնել, թե ինչ է պատահել:
Նա վեր կացավ, տաք հագնվեց, քանի որ գիշերը ցուրտ էր, և դուրս եկավ բակ:
— Ա՜յ քեզ բան: Թվում էր` շատ մոտ է, իսկ այստեղ ոչ-ոք չկա: Երևի հարևան փողոցում է…
Եվ նա գնաց դեպի այդ լացը. փողոցից փողոց, հրապարակից հրապարակ, մինչև հասավ
քաղաքի ծայրամաս: Հենց այստեղ, մի դարպասի տակ՝բակամուտքում տեսավ մի ծեր մարդու:
Նա պառկած էր մի կույտ փալասների վրա և դառնորեն տնքում էր:
– Ի՞նչ եք այստեղ անում,-զարմացավ ծեր պարոնը:- Դուք ձեզ վա՞տ եք զգում։
Լսելով, որ իրեն են դիմում, ծերուկը վախեցավ:
– Ո՞վ է, տան տե՞րը։ Գնում եմ… հիմա, հիմա կգնամ…
– Բայց ո՞ւր եք գնալու։
–Ո՞ւր։ Չգիտեմ… Տուն չունեմ, հարազատներ չունեմ: Դրա համար էլ այստեղ եմ
պատսպարվել… Այսօր գիշերն այնքան ցուրտ է: Մի փորձեիք ինքներդ քնել այգում՝ նստարանի
վրա, թերթերով ծածկված: Այդպես կարելի է ընդմիշտ քնել: Բայց դա ձեր գործը չէ, իհարկե։
Գնում եմ, գնում եմ…
— Չէ, սպասե՛ք։ Ես տան տերը չեմ…
— Այդ դեպքում ի՞նչ եք ուզում ինձանից։ Հա՜, տե՞ղ տամ։ Եկե՛ք, հարմարվե՛ք. ծածկոց
չունեմ, բայց տեղը երկուսիս էլ կհերիքի:
— Ուզում էի ասել… իմ տանն ավելի տաք է, և բազմոց կա…
— Բազմո՞ց, տաքությո՞ւն։
— Դե՛, վե՛ր կացեք, գնանք։ Ու գիտեք, թե ինչ կանենք։ Քնելուց առաջ մի-մի գավաթ տաք կաթ
կխմենք …
Ու նրանք ճանապարհ ընկան՝ ծեր պարոնը և անտուն ծերուկը: Իսկ հաջորդ օրը տարեց
պարոնը ծերուկին հիվանդանոց ուղարկեց, քանի որ այգում և բակամուտքերում անցկացրած
գիշերներից հետո նա հիվանդացել էր. սուր բրոնխիտ ուներ:
Տարեց պարոնը վերադարձավ տուն, երբ արդեն երեկո էր: Ուզում էր պառկել քնելու,երբ
հանկարծ նորից լսեց, որ ինչ-որ մեկը լաց է լինում:
— Նորից,- հոգոց հանեց նա:- Տանն արդեն կարելի է չփնտրել: Առանց փնտրելու էլ
գիտեմ`ոչ-ոք չկա: Ո՜նց եմ քնել ուզում… Բայց այս լացի ձայնն ականջիս մեջ մի՞թե կարող եմ
քնել: Պետք է գնալ տեսնել…
Նախորդ օրվա նման ծեր պարոնը դուրս եկավ տանից և գնաց դեպի լացը, որն այս անգամ
թվում էր, թե հեռվից է լսվում: Գնա՜ց, գնա՜ց, անցավ ամբողջ քաղաքով: Հետո մի տարօրինակ
բան կատարվեց. նա ինչ-որ մի հրաշքով հայտնվեց ուրիշ քաղաքում, հետո նույնքան անհասկա-
նալի կերպով հայտնվեց երրորդում, բայց այստեղ էլ չկարողացավ հասկանալ՝ ո՞վ է լաց լինում:
Ահա արդեն անցավ իրենց ողջ մարզը և վերջապես հասավ բարձր լեռներում գտնվող մի
փոքրիկ գյուղ:
Հենց այստեղ տեսավ մի խեղճ կնոջ, որը լաց էր լինում հիվանդ երեխայի անկողնու մոտ,
քանի որ չկար մեկը, որ գնար բժշկի հետևից:
— Ես չեմ կարող երեխայիս մենակ թողնել, դուրս հանել էլ չի կարելի. այնքա՜ն շատ ձյուն է
եկել:
Դրսում իրոք շուրջ բոլորը սպիտակել էր ձյունից:
— Պետք չէ լացել,- հանգստացրեց կնոջը ծեր պարոնը: — Բացատրեք, թե որտեղ է ապրում
բժիշկը, և ես կգնամ նրա հետևից: Իսկ դուք առայժմ թաց լաթի կտոր դրեք երեխայի գլխին,
կթեթևանա:
Ծեր պարոնն օգնեց կնոջը`ինչով կարող էր: Վերջապես վերադարձավ տուն։ Ու հենց
ուզում էր քնել, նորից լսեց, որ ինչ-որ մեկը լաց է լինում։ Լացն այնքան պարզորոշ էր լսվում,
ասես շատ մոտ լիներ`հենց խոհանոցում: Չի կարելի թույլ տալ, որ որևէ մարդ լաց լինի: Ծեր
պարոնը հոգոց հանեց, հագնվեց, դուրս եկավ բակ և գնաց դեպի այդ կանչը: Ու նորից նրա հետ
ինչ-որ տարօրինակ բան կատարվեց: Որովհետև նույնքան անհասկանալի կերպով նա հայտնվեց
ուրիշ երկրում՝ ծովից այն կողմ: Այնտեղ պատերազմ էր, ու շատ մարդիկ առանց ծածկի էին
մնացել, որովետև ռումբերը պայթեցրել էին նրանց տները:
— Արիացե՛ք, արիացե՛ք,- քաջալերում էր նրանց ծեր պարոնը և փորձում օգնել իր ուժերի
չափով, իսկ նրա ուժերն այնքան էլ շատ չէին: Այնուամենայնիվ, մարդկանց հոգսը մի քիչ
թեթևացավ, նրանք դադարեցին լաց լինել, ու նա վերադարձավ տուն: Իսկ այստեղ արդեն լույսը
բացվել էր, ու քնելու ժամանակը չէր:
— Այսօր երեկոյան,- որոշեց ծեր պարոնը,- շուտ կպառկեմ:
Բայց չէ՞ որ աշխարհում միշտ ինչ-որ տեղ ինչ-որ մեկը լաց է լինում, միշտ որևէ մեկն ինչ-որ
տեղ իրեն վատ է զգում. Եվրոպայում կամ Աֆրիկայում, Ասիայում կամ Ամերիկայում: Եվ ծեր
պարոնը միշտ լսում էր ինչ-որ մեկի լացը, որը հասնում էր նրա բարձին և հանգիստ չէր տալիս:
Եվ այդպես ամեն գիշեր, օր-օրի: Այդ լացն անընդհատ հետապնդում էր նրան: Պատահում էր, որ
ինչ-որ մեկը լաց էր լինում շատ հեռվում, մյուս կիսագնդում, բայց նա, միևնույնն է, լսում էր
նրան: Լսում էր և չէր կարողանում քնել…
Պատճառն այն էր, որ ծեր պարոնը շատ բարի մարդ էր: Ցավոք սրտի, մշտական
անքնությունից նա շատ-շատ նյարդային էր դարձել:
-Ա՜խ, եթե կարողանայի քնել,- հառաչում էր նա,- գոնե օրումեջ։ Ի վերջո ես հո մենակ չե՞մ
այս աշխարհում։ Մի՞թե ուրիշ ոչ մեկին չի անհանգստացնում այս լացը, ոչ մեկի մտքով չի՞
անցնում, ի՞նչ է, վեր կենալ անկողնուց և տեսնել`ով է լաց լինում:
Երբեմն, նորից լսելով լացի ձայնը, նա փորձում էր ինքն իրեն համոզել.
— Այսօր չեմ գնա. մրսած եմ, մեջքս ցավում է… Ի վերջո, ոչ-ոք չի կարող մեղադրել, որ ես
եսասեր եմ:
Բայց ինչ-որ մեկն ինչ-որ տեղում շարունակում էր լաց լինել, ու այնպես աղիողորմ, որ ծեր
պարոնն ի վերջո վեր էր կենում և գնում օգնության:
Նա ավելի ու ավելի էր հոգնում: Եվ ավելի դյուրագրգիռ էր դառնում: Մի անգամ գիշերը
որոշեց ականջները փակել բամբակով, որպեսզի չլսի լացի ձայնը և ի վերջո գոնե մի քիչ
հանգիստ քնի:
«Միայն մեկ կամ երկու անգամ այսպես կվարվեմ,- ինքն իրեն համոզում էր նա,- միայն մի
քիչ հանգստանամ: Ինձ համար արձակուրդի նման մի բան կազմակերպեմ»:
Եվ նա մի ամբողջ ամիս փակեց ականջները:
Իսկ մի օր երեկոյան նա ականջների մեջ բամբակ չդրեց: Ականջ դրեց: Բայց ոչինչ չլսեց:
Գիշերվա կեսն արթուն մնաց, սպասում էր, որ շուտով կլսի ինչ-որ մեկի լացը, բայց այդպես էլ
ոչինչ չլսեց: Ոչ-ոք չէր լացում, ինչ-որ տեղ, հեռվում միայն շներն էին հաչում:
— Կամ ոչ-ոք այլևս չի լացում,- որոշեց նա,- կամ ես եմ խլացել:
Դե ինչ, շատ ավելի լավ:
Եվ այդ ժամանակից ի վեր շատ տարիների ընթացքում ծեր պարոնն ամեն գիշեր վեր էր
կենում և ցանկացած եղանակի շտապում էր աշխարհի մի ծայրից մյուսը՝ ինչ-որ մեկին օգնելու
համար: Հիմա արդեն շատ քիչ էր քնում, այն էլ` միայն ճաշից հետո, անգամ չէր հանվում. քնում
էր բազկաթոռի մեջ, որն իրենից ավելի ծեր էր:
Եվ հարևաններն ինչ-որ բան կասկածեցին:
— Հետաքրքիր է, էս ու°ր է գնում ամեն գիշեր:
— Թափառում է աստված գիտի, թե որտեղ: Պարզապես թափառաշրջիկ է, մի՞թե պարզ չէ:
— Իսկ գուցե նաև գո՞ղ է…
— Գո՞ղ։ Դե իհա՛րկե։ Ահա և պատասխանը։
— Պետք է հետևել նրան…
Իսկ մի գիշեր, այն տանը, որտեղ ապրում էր ծեր պարոնը, ինչ-որ մեկին թալանեցին: Եվ
հարևանները ծեր պարոնին մեղադրեցին: Նրա բնակարանը խուզարկեցին, ամեն ինչ գլխիվայր
շուռ տվեցին, Ծեր պարոնն ամբողջ ուժով բողոքում էր.
— Ես ոչինչ չեմ գողացել, ես դրա հետ կապ չունեմ:
— Ախ, այդպե՞ս, ուրեմն ասացեք, թե ուր եք գնում ամեն գիշեր։
— Ես գնացել եմ… գիտեք ինչ… Գնացել էի Արգենտինա, այնտեղ մի գյուղացի ոչ մի կերպ
չէր կարողանում գտնել իր կովը և…
— Ա՛յ քեզ անամոթ։ Արգենտինայո՞ւմ… Կո՞վ էիր փնտրում…
Մի խոսքով, ծեր պարոնին բանտ ուղարկեցին: Նա բանտում նստած լիովին հուսահատվել
էր, քանի որ առաջվա նման գիշերները լսում էր ինչ-որ մեկի լացը, բայց չէր կարողանում դուրս
գալ բանտախցից, որպեսզի օգներ նրան, ով այդքան զգում էր իր օգնության կարիքը:
Երրորդ վերջաբանը դեռ չկա:
Չնայած այն կարող էր լինել այսպիսին: Մի հիանալի գիշեր ամբողջ աշխարհում չկար ոչ մի
մարդ, անգամ ոչ մի երեխա, որ լաց լիներ… հաջորդ գիշերը նույնպես… Աշխարհում այլևս լաց
լինող ու դժբախտ մարդիկ չկային։
Գուցե երբևէ հենց այդպես էլ լինի: Տարեց պարոնն արդեն շատ ծեր է, որ ապրի մինչև այդ
երջանիկ օրը: Բայց նա առաջվա նման վեր է կենում գիշերները և գնում է դեպի լացը, որովհետև
այդպիսին է նրա բնավորությունը և նա երբեք չի կորցնում հույսը:
Ինձ դուր եկած վերջաբանը՝
ՃԱՆԱՊԱՐՀՈՐԴ ԿԱՏՈՒՆ
Այստեղ նույնպես ես այն վերջաբանի կողմն եմ, որը դեռ չկա:
Ես միշտ ապագայի կողմից եմ:
